گلوتامین چیست و چه کاربردهایی دارد؟
گلوتامین یکی از 20 اسید آمینه مورد نیاز بدن است، اسیدهای آمینه با هم ترکیب می شوند و انواع پروتئین را می سازند، گلوتامین فراوان ترین اسید آمینه موجود در جریان خون و غلظت آن در حدود 500 الی 900 میکرومول در لیتر است، با آنکه بدن انسان قادر به تولید مقداری گلوتامین بوده اما اکثر دانشمندان پزشکی آنرا جز اسید آمینه های ضروری می دانند یعنی نیاز است از تغذیه خود نیز گلوتامین را دریافت کنیم.
گلوتامین دارای فواید بسیاری است که حتی در بیماران سرطانی نیز از آن استفاده میشود. تحقیقات انجام شده در مورد گلوتامین به وضوح نشان داده است این اسید آمینه به راحتی قادر است تا عضلات را از گزند تجزیه شدن پروتئین در امان نگه داشته و پدیده مخرب آتروفی عضلات را به خوبی مهار کند.
چرا بدن به گلوتامین نیاز دارد؟
بدن انسان برای انتقال آمونیاک و نیتروژن در سراسر بدن از طریق رگهای خونی نیازمند استفاده از گلوتامین است. به همین دلیل بدن همیشه سعی میکند جریان گلوتامین موجود درون رگهای خونی را همیشه ثابت نگه دارد. دستگاه ایمنی و دستگاه گوارش هر دو نیازمند گلوتامین هستند، دستگاه گوارش در بعضی موارد که فرد از رژیم با پروتئین بالا استفاده میکند به دلیل کمبود گلوتامین میتواند دچار مشکلاتی شود.
هنگامی که ورزشکار به صورت منظم و دائمی به تمرینات سنگین فیزیکی مشغول میشود، نیازمند مقادیر بیشتری گلوتامین نسبت به آن چیزی است که بدن به طور طبیعی آن را تولید میکند. اگر بدن نتواند گلوتامین مورد نیاز خود را از طریق رگهای خونی دریافت کند، مجبور میشود سراغ عضلات برود. در این حالت گلوتامین موجود درون ماهیچهها شکسته شده و به درون جریان خون وارد میشود.
چه مقدار از مکمل بدنسازی گلوتامین استفاده کنیم؟
به طور کلی میزان معقول استفاده از مکمل بدنسازی گلوتامین 500 میلی گرم و سه بار در روز است. ورزشکاران باید این مقدار را به 5 تا 15 گرم در روز برسانند. البته قبل از استفاده از این مکمل بهتر است با مربی خود مشورت کنید و هرگز سرخود از مکملها استفاده نکنید.
مکمل بدنسازی گلوتامین را چگونه مصرف کنیم؟
این مکمل را می توان با آب و یا آب میوه نوشید. نتایج مصرف این گلوتامین تقریبا یک هفته بعد از مصرف مشخص می شود، اما اگر درست و اصولی ورزش کنید و از این مکمل استفاده کنید اثرات آن به خوبی در بدن مشخص می شوند.
بهترین زمان برای مصرف مکمل گلوتامین بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب است، زیرا عضلات شما به مدت چندین ساعت هیچ ماده مغذی دریافت نکردهاند.
نقش و عملکرد گلوتامین:
گلوتامین نقش مهمی در حفظ نسبت اسید و باز در بدن ایفا می کند، همچنین بدن از گلوتامین برای دفع آمونیاک استفاده می نماید، آمونیاک ماده ای سمی است که بر اثر واکنش های دامیناسیون تولید می گردد، گلوتامین به آمونیاک متصل شده و دفع آن را از طریق کلیه ها ممکن می سازد. گلوتامین در عضلات ساخته شده و سپس از طریق جریان خون به سایر ارگان های بدن انتقال می یابد، معمولا بدن می تواند مقدار گلوتامین مورد نیاز خود را تولید کند، اما شرایط خاص مانند جراحت و آسیب دیدگی، عمل جراحی، استرس زیاد، ورزش های سنگین، بیماری های عفونی و غیره سطح گلوتامین را کاهش می دهند که در این شرایط نیار است مقدار بیشتری گلوتامین از طریق تغذیه و یا مکمل های غذایی دریافت کنیم.
بازسازی بافت ها و بهبود زخم ها:
زمانی که دچار بیماری های عفونی و یا بدنمان دچار آسیب و یا زمانی که استرس زیادی به ما وارد می شود، هورمون کورتیزول(هورمون استرس) به مقدار زیادی در جریان خونمان آزاد می گردد، میزان بالای کورتیزول باعث کاهش ذخایر گلوتامین در بدن می گردد. تحقیقات نشان می دهند که مصرف مکمل های گلوتامین میزان مرگ و میر در افرادی که دچار سانحه و آسیب های بدنی می شوند را کاهش می دهد، همچنین گلوتامین باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش احتمال بروز عفونت بویژه بعد از انجام عمل جراحی می گردد. به عبارت دیگر گلوتامین به بدن برای بازسازی بافت ها، اندام ها، مقابله با استرس و تقویت سیستم ایمنی کمک می کند.
گلوتامین و هورمون رشد:
گلوتامین به بدن در تولید هورمون رشد(HGH) کمک می کند، تحقیقات نشان می دهند که میزان هورمون رشد تا 400% بعد از استفاده از مکمل های گلوتامین افزایش می باید. از دیگر نقش های گلوتامین می توان کمک به تنظیم میزان هورمون انسولین و تثبیت قند خون اشاره کرد، مصرف مکمل های گلوتامین باعث کاهش نوسانات قند خون و ولع خوردن مواد قندی و شیرینی جات می گردد که نکته بسیار سودمندی برای افراد چاق و مبتلا به دیابت می باشد.
التهاب در روده ها:
گلوتامین نقش مهمی در حفاظت از مخاط دستگاه گوارش ایفا می کند و محققان تصور می کنند مکمل های گلوتامین می تواند برای افراد مبتلا به التهاب روده ها مفید باشد، برخی تحقیقات نشان می دهند مصرف مکمل های گلوتامین در کنار درمان استاندارد پزشکی باعث کاهش علائم بیماری کرون می شود.
سرطان:
افرادی که از سرطان رنج می برند اغلب دارای سطح پایینی از گلوتامین می باشند، برخی از پزشکان استفاده از مکمل های گلوتامین برای افرادی که شیمی درمانی و یا پرتو درمانی انجام می دهند را سودمند می دانند. برخی تحقیقات نشان می دهند مکمل های گلوتامین باعث کاهش عوارض شیمی درمانی از قبیل التهاب در دهان، تهوع، اسهال و ریزش مو می گردد.
بیماری ایدز و ویروس اچ ای وی(HIV):
افراد مبتلا به ویروس اچ ای وی و یا بیماری ایدز اغلب با مشکلاتی از قبیل کاهش وزن، تحلیل عضلات، خستگی مفرط مواجه می باشند، برخی مطالعات نشان می دهند، مصرف مکمل های گلوتامین باعث افزایش وزن و جلوگیری از تحلیل عضلات در این افراد می شود.
پیوند مغز استخوان:
به نظر می رسد تزریق وریدی گلوتامین در افرادی که عمل پیوند مغز استخوان انجام می دهند باعث افزایش سرعت بهبود و جلوگیری از عفونت احتمالی می گردد.
گلوتامین و پیشگیری از کاتابولیسم:
گفته میشود که مصرف مقادیر کافی از این اسید آمینه امکان و احتمال بروز این پدیده در بدن ورزشکاران رشتههای قدرتی را به حداقل ممکن میرساند. این اسید آمینه مخصوصا” برای کسانی که در دوره کات به سر برده و یا به قصد کم کردن میزان چربی بدن را دارند و یا در رژیمهای چربی سوزی به سر میبرند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. زمانی که ورزشکاران قصد کم کردن وزن خود را داشته و در عین حال نیز نگران از دست رفتن حجم عضلانی باشند این اسید آمینه برای آنان حکم طلا و کیمیا را پیدا میکند.
گلوتامین یک منبع مهم برای سلولهای دستگاه ایمنی (گلبولهای سفید و برخی سلولهای دستگاه گوارش) است. اگر نیاز بدن به گلوتامین بیشتر از توانایی تولیدش باشد، این امکان وجود دارد که بدن ذخایر پروتئینی مانند عضلات را بشکند تا از آنها آمینو اسید مورد نیاز را آزاد کند. بنابراین عملکرد دستگاه ایمنی در اثر کمبود گلوتامین ضعیف میشود.
به همین خاطر در برخی موارد، در صورت بروز آسیبدیدگیهای شدید مانند سوختگی رژیمهای غذایی فرد و مکملهای آن را سرشار از پروتئین و گلوتامین تجویز میکنند. بیشتر توصیههای صورت گرفته به مصرف گلوتامین در دورههای ریکاوری پس از تمرینات شدید اشاره شده است. معمولاً مصرف گلوتامین پس از یک هفته نتیجه خود را آشکار میکند. شما از نظر جسمی احساس بهتری داشته، هنگام ورزش از انرژی بیشتری برخوردار بوده و کمتر دچار خستگی و درد عضلانی می شوید.
منابع غذایی گلوتامین:
گلوتامین در پروتئین های حیوانی و برخی از پروتئین های گیاهی مانند حبوبات، جو و کلم قرمز یافت می شود، البته پروتئین های گیاهی به راحتی هضم و جذب بدن نمی گردند.
بالاترین میزان گلوتامین در مواد غذایی زیر یافت می شود:
1. استخوان و پای مرغ
2. گوشت گاو (به ویژه گاوهایی که از علف تغذیه می کنند)
3. کلم چینی
4. بعضی از انواع پنیر(به ویژه پنیرهای محلی)
5. ماهی تن و ماهی قزل آلا
6. گوشت بوقلمون
7. گوشت آهو و گوزن